Żytomierz

amek zbudowany został na miejscu umocnionej osady obronnej w XIII lub XIV wieku. Według różnych kronik zamek ów miał zdobyć Giedymin gdy szedł na Kijów lecz fakt ten jest podawany przez badaczy w wątpliwość. Pewne jest natomiast, że w 1394 roku zamek ten zdobywał książę Witold i oddał go swemu bratu stryjecznemu – Świdrygajle. W tym czasie była to drewniana budowla otoczona wałem ziemnym i drewniana palisadą.

 

 

 

 

  Około 1471 roku lustracja tak przedstawia zamek: " na zamku cztery armaty wielkie a pięć tara­nów (taranie), a czeladzi: dwu parobków i dwie ich żony i troje dzieci małych; a wołów 15; gęsi i kury są; siewnej paszy dosyć, po jednym płu­gu i po jednej tłoce."
W 1481 roku zamek uległ zniszczeniu po zdobyciu go przez chana krymskiego lecz już rok później był jednym z czterech zamków (po Czerkasach, Kaniowie i Bracławiu) nie zdobytych przez Tatarów. W 1524 roku, gdy dzierżawił go Dymitr Kmita na zamku wybuchł pożar. Później odbudował go starosta Semen (Szymon) Babiński jednakże przeprowadzona lustracja wykazała, że budowla była niedbale utrzymana a nawet nie wykończona mimo, że pieniądze na ten cel wyłożył skarb państwa. W nowo wybudowanym zamku było 45 pokoi, 4 wieże i 2 baszty.
  Lustracja opisuje " Mieszczan było 49 dm., oraz 11 strzelców i sług zamkowych. Panów i ziemian, trzymających dobra ciążące do zamku, było 22; mieli oni 39 siół, z 104 poddanymi. Utrzymywanie mostu należało do mieszczan. Stałego zaopatrzenia w żywność zamek nie posiadał wcale. Zasób broni i amunicyi na zamku wcale był niedostateczny, zwłaszcza zaś zupełnie brakowało prochu ruszniczego. Puszkarz był tylko jeden. Do zamku należały dwa młyny i stawy. Mieszczanie żadnej opłaty na zamek nie dawali, tylko obowiązani byli siano kosie jeden dzień do roku, tak że połowa ich kosiła, druga zaś zgrabiała. Nadto z kolędą, i wielkanocnem do ssty chodzili, a gdyby karczmy w swych rękach mieli, winni byli dawać kapszczyznę. Sługi zamkowe (siedmiu) koniem tylko służyli, nic nie płacąc; trzymający zaś ziemie hospodarskie dawali daniny na monaster pieczerski w Kijowie, lub bojarom miejscowym."
  W roku 1572 zamek posiada 5 baszt i 68 pokoi gdy dwa lata wcześniej posiadał 4 baszty i 39 pokoi.
  Podług lustracji z 1622 r. "miasto było porządnie zabudowane, zamek otoczony był z jednej strony wałem, z drugiej zaś wznosiła się góra prawie nieprzy­stępna, u stóp której płynie rz. Kamionka. Do zamku prowadziły trzy bramy a na węgłach wznosiło się 5 baszt. Zamek otaczał głęboki przekop, w środku zaś znajdował się obszerny dworzec i inne zabudowania".

  W 1648 roku zamek zostaje zdobyty przez oddziały Bohdana Chmielnickiego.
  Kolejna lustracja 1765 r. takie podaje szczegóły: „zamek na górze wysokiej, skalistej, nad Kamionką, palami przez większą połowę opalisadowany i wałem od miasta opasany; most przez fossę głęboką drewniany, w bramie kurdygarda, komórka dla inkarceratów i wieża in fundo głęboka; na bramie wieża górna z drzewa; wewnątrz zamku budynek duży".  

Od 1775 roku zamek jest siedzibą kasztelani.
Pożar jaki wybuchł 31 października 1802 roku zniszczył całkowicie budowlę a jej pozostałości zostały rozebrane przy urządzaniu ogrodu spacerowego na zamkowej górze.